شایع ترین بیماری های ماهی های زینتی و خوراکی

بیماری های شایع در انواع ماهی ها

مقدمه:امروزه صنعت پروش ماهی های آکواریومی(زینتی)و همچنین خوراکی بسیار رونق پیدا کرده است .که البته از سود مالی کار و البته زیبای های این کار قابل چشم پوشی نبوده و میتوان دلیل اصلی رونق این صنعت دانست . از این رو شناسای بیماری های که میتواند این صنعت را با شکست مواجه کند و همچنین را های درمان آن میتواند بسیار مهم باشد .

عوامل بیماریزا در ماهیان به طور کلی به چهار گروه تقسیم می‌شوند: عوامل ویروسی، عوامل میکروبی و باکتریایی عوامل قارچی و جلبکی، و عوامل انگلی. هر گروه از عوامل بیماری‌زا دارای نشانه‌های خاصی در ماهیان هستند به عبارت دیگر عوامل بیماری‌زا پس از پیشرفت، تغییراتی در رفتار ماهی ایجاد می‌کنند که اغلب با برخی نشانه‌های ظاهری همراه است. از جمله تغییرات خاصی که ماهی مبتلا به بیماری از خود بروز می‌دهد، عبارت‌اند از: از دست دادن اشتها، پراکندگی غیر طبیعی در استخر مانند شنا در سطح آب، جمع شدن در کنار استخر یا جمع شدن در قسمت‌های ورودی و خروجی آب استخر، چرخیدن و از دست دادن تعادل، سست شدن و از دست دادن توانایی تحمل فشارهای عادی و…

عوامل  ویروسی :

سپتی سمی هموراژیک  VHS: Viral Hemorrhagic Septicemia

این بیماری در ماهیان آزاد  در دمای زیر 8 درجه زیاد دیده میشود

راههای انتقال:

پرندگان، حیوانات

علائم:

اگزوفتالمی، خونریزی اطراف چشم، آبشش رنگ پریده، به شدت و بی هدف شنا کردن، کلیه نازک وقرمزمیشود، بیشتر مرگ و میر در ماهیان تا 200 گرم دیده میشود.

بیماری نکروز عفونی بافت خون ساز (IHN)

در این بیماری بیشترین آلودگی در قزل آلای کوچکتر از 2 ماه دیده میشود

راههای انتقال:

تماس مستقیم ماهی آلوده با ماهی سالم، خوردن لاشه ماهی آلوده، از طریق آب ، از مولدین تخم کشیده شده به نوزادان

علائم:

خروج مدفوع دنباله دار، اگزوفتالمی، آبشش رنگ پریده، اتساع شکم

بیماری نکروز عفونی پانکراس((IPN Infecting Pancreatic Necrosis :

این بیماری قزل آلاهای جوان را بیشتر آلوده میکند:

علائم:

ظهور ناگهانی تلفات ، تیره شدن رنگ بدن ، بیرون زدگی چشم ، خونریزی در پانکراس ،خونریزی در معده

*تشخیص نهایی با جداسازی ویروس از روده یا غدد تناسلی امکان پذیر است.

 عفونت ویروسی بهاره کپور ماهیان SVC

بیماری بسیار خطرناکی است که ماهی کپور، ماهی قرمز، اردک ماهی، لای ماهی وحتی در قزل‌آلای رنگین‌کمان مشاهده می‌شود سابقا علت آنرا باکتریهایی نظیر ایروموناس می دانستند. این بیماری در سنی دیده می‌شود. ماهیها معمولا در قسمت خروجی آب تجمع می‌یابند، تیرگی بدن، خونریزیها ی نقطه ای بخصوص در روی پوست آبشش، از دست دادن تعادل، اگزوفتالمی اسیت، مخرج و قسمت شکمی ماهی قرمز شده و در لوله گوارش خونابه جمع می‌شود. براثر تورم فلسها که در حالت عادی خوابیده است بلند شده و برجسته می‌گردد. پوست سر وپس سر سائیده می‌شوند. این بیماری اغلب در بهار زمانی که حرارت آب بین ۲۰ ـ ۱۳ درجه است افزایش می‌یابد. وقتی حرارت از ۲۰ تجاوز کند بیماری فروکش می‌کند.

آبله ماهیان کپور  pox fish disease)ویروسی از خانواده هرپس ویروس ها) ماهیان حساس:

ماهی کوی و سایر ماهیان زینتی استخری نشانه ها و علائم : بر روی پوست ماهی ها مخاط دمل شکل به رنگ سفید شیری و یا خاکستری مایل به صورتی دیده می شود. این پلاک های موم شکل سرسخت بوده و با ملاش دست از روی پوست ماهی برداشته نمی شود.

درمان:

درمان خاصی برای این بیماری پیشنهاد نگردیده در برخی از منابع توصیه شده جهت کنترل بیماری و کاهش مرگ و میر دما را افزایش داده و هوادهی مخزن را نیز برای تنفس بهتر ماهی ها در این دما بهبود دهید.

عوامل قارچی و انگلی :

ساپرولینوز

ساپرولینوز اصطلاحی است که غالباً برای توصیف عفونت قارچی پوست و آبشش به کار برده می شود.این قارچ با مکانیزم عمل خود باعث تخریب و فساد در پوست ماهی گردیده و بر روی پوست و باله های ماهی هیف یا رشته های الیاف مانندی که معمولاً به رنگ سفید دیده میشود را پدیدار میکند. زمانی که بستر استخر لجنی و یا گلی باشد رنگ هیف ها به رنگ های مذکور در می آید.

پیشگیری: با توجه به ثانوی بودن بیماری قارچی باید ماهی را در مقابل آن تقویت کرد، منجمله (اقدامات تغذیه صحیح و کاهش تراکم وافزایش کیفیت آب)

کرم چشم یا دیپلوستومیازیس :

این متا سرکرها انگل عدسی چشم ماهیان هستند. که سبب کدورت کره چشم و کوری می‌گردد. تعدادمتا سرکر ها در یک چشم ممکن است تا۵۰۰ عدد برسد. ماهیان کور اغلب یا بسیار روشن یا بسیار کدر هستند. کم وزنی و لاغری از علائم دیگر بیماری می باشد.

ژیروداکتیلوس :

این کرم به عنوان انگل پوست و باله های اغلب ماهیان پرورشی به خصوص کپور ماهیان محسوب می‌گردد و در بعضی از ماهیان در روی آبشش‌ها نیز دیده می‌شود. ویکی از عوامل مهم تلفات بچه ماهیان و نیز ابتلابه بیماری‌های قارچی محسوب می‌شود. انگل بوسیله قلابهای فرو رونده بر روی پوست یا آبشش‌ها ثابت شده و از سلول‌های پوششی تغذیه می‌کند و چسبندگی آنها به بدن ماهی از سایر انگل بیشتر است و حتی پس از مرگ بدن میزبان را رها نمی‌سازد.

 داکتیلوژیروس :

کرم قلابدار خونخوار آبشش ماهیان است و بیشتر در کپور ماهیان دیده می‌شود. کرم‌های قلابدار آبشش ماهیان از سلولهای پوششی و سپس از خون ماهیان به شدت تغذیه می‌کنند. وسبب خونریزی شدید، لخته و خلط و تغییر رنگ آبشش‌ها می‌شود و مرگ‌ومیر زیادی به همراه دارد.

 دیفیلو بوتریوزیس :

بیماری انگلی است از کرمهای نواری شکل که در عضلات ماهی به صورت پلرو سرکویید دیده می‌شود. انگل بالغ در انسان و یا سایر حیوانات که از گوشت ماهی تغذیه می‌کنند یافت شده و این کرم در روده انسان و حیوان به طول ۲۰ ـ ۲ متر می‌باشد. تخم‌های کرم همراه مدفوع انسان یا سایر حیوانات دفع شده و سپس به بدن میزبان واسط که یک نرم‌تن است وارد شده و ماهی با بلع نرم‌تن الوده مبتلا به انگل شده و عضلاًت ماهی مبتلا به انگل خواهد شد.اگر گوشت ماهی به حالت نیم‌پخته یا خام مصرف شود باعث آلودگی انسان و یا سگ خواهد شد.

عوامل باکتریایی

اجباری

اختیاری: موارد زیر باکتری اختیاری می باشد

 فلکسی باکتر کلوموناریس

این باکتری موجب بیماری کلوموناریس (بیماری آبهای گرم ) میشود. این باکتری روی لام میکروسکوپ به صورت ستون هایی نمایان میشود.

علائم کلینیکی

زخم خاکستری بر روی باله ها که با بزرگ شدن زخم بر اثر تجمیع باکتری به رنگ زرد دیده میشود.

باعث ضخیم شدن موکوس میشود . باله پشتی و دمی دچار پوسیدگی میشود

باعث تخریب بافت آبششی به صورت نقاط روشن در سر شعاع های آبششی ظاهر میشود

فلکسی باکتر سایکلوفیلا

این باکتری موجب بیماری پوسیدگی ساقه دمی یا بیماری آبهای سرد در قزل آلا میشود.

علائم

در مراحل اولیه لبه باله ها دچار پوسیدگی میشود.

در مراحل پیشرفته شعاع باله ها شروع به جدا شدن میکند و در نهایت باله دمی به کلی تخریب میشود.

بیماری باکتریایی کلیه (DKB)

عامل این بیماری باکتری رنی باکتریوم سالمونی ناروم است.

از طریق دهان و از طریق تخمهای آسیب دیده و پوست وارد بدن ماهی میشود.

علائم

سیاه شدن رنگ بدن، متورم شدن شکم، بیرون زدگی چشمها (اگزوفتالمی) ،آبسه های سفید مایل به خاکستری زیر پوست که منجر به زخم روباز میشود، زخم روی کلیه ها ،کبد و طحال؛ ماهی در مکانهایی از استخر که جریان کند تری دارد شنا میکند.

پیشگیری: مدیریت صحیح، محدود کردن ترددها

بیماری باکتریایی آبشش

علت: غلظت بالای نیتروژن آمونیاکی (NH3) موجب این بیماری میشود.

ازدلائل ایجاد آن میتوان به تراکم بیش از حد ماهیان، کند بودن جریان آب، تجمع باکتری ها و تغذیه بیش از حد اشاره نمود.

عامل این بیماری، باکتری سیستمیک بنام آئرو موناس سالمونیدا است.

در این بیماری در درجه حرارت 13-14 تلفات شدید روی میدهد.

علائم

وجود جوش های قرمز رنگ و حالت التهاب روی پوست.

پیشگیری: واکسیناسیون، قرنطینه، محدودیت در تردد افراد، محدودیت در جابه جایی ماهیان

بیماری های رایج در آبزیان آکواریومی (زینتی)

بیماری لکۀ سفید یا Ich:

علائم : بروز لکه ها یا نقطه های سفید بر روی باله ها و بدن همراه با بی اشتهایی

علت :وجود نوعی انگل در آکواریوم که به سرعت تولید مثل می کند و می تواند سریعاً تمام آکواریوم را آلوده سازد.

درمان : استعمال داروی مخصوص بیماری Ich در کل آکواریوم و 4 درجه بالاتر بردن دمای آکواریوم

بیماری کیسۀ هوا

علائم : ماهی به صورت وارونه شنا میکند و تعادلش را نمی تواند حفظ کند معمولاً ماهی بر روی سطح آب و یا در انتهای آکواریوم و به پهلو شنا می کند

علت : آسیب به کیسۀ هوایی ماهی ممکن است از طریق نگهداری نامناسب و یا دعوای میان دو ماهی و همچنین آلودگی باکتریایی ناشی از شرایط بد آب به وجود آید.

درمان : کیفیت آب آکواریوم را ارتقا دهید و چنانچه یک ماهی را با نشانه های مذکور دیدید او را به ظرف دیگری منتقل سازید و با آنتی بیوتیک درمان کنید.

بیماری کرم قلاب دار یا Anchor Worm

علائم : کرمی سفید از ناحیۀ مبتلا بیرون می زند؛ ماهی بطور نامنظم و نابهنجار شنا می کند؛ و خود را به اشیاء موجود در آکواریوم می ماند.

علت : کرم قلابدار  (Lernaea) انگلی که خود را در بدن ماهی میزبان مدفون می سازد.

درمان : ماهی را از آکواریوم خارج سازید و به کمک یک موچین یا انبرک با دقت کرم را خارج سازید و با آنتی بیوتیک درمان کنید.

بیماری استسقاء یا آب آوردگی شکم یا Dropsy

علائم : ماهی چاق می شود و بنظر میرسد که در حال انفجار است

علت : آسیت ها (آلودگی باکتریایی)، باد کردن شکم که از طریق اختلالات متابولیک ، پُرخوری و یا رژیم غذایی بد به وجود می آید.

درمان : ماهی را جدا کنید؛ غذای او را کمتر و از آنتی بیوتیک ها استفاده کنید؛ اکسیژن و دمای آب را بالا ببرید.

یبوست ماهی یا Constipation

علائم : بی تحرّکی، آرام گرفتن در پایین آکواریوم، تورم و بادکردگی شکم.

علت : یبوست بر اثر پُرخوری و یا رژیم غذایی بد به وجود می آید.

درمان : رژیم غذایی مناسب و آب آکواریوم را به نمک مخصوص غنی سازید.

دُم خوره (پوسیدگی دم و باله ها) یا Fin Rot

علائم : باله ها قسمتهایی را از دست می دهند و یا پاره پاره می شوند

علت : پوسیدگی دُم و باله ها توسط آلودگی باکتریایی و کیفیت پایین آب به وجود می آید. همچنین ممکن است از طریق آسیب های فیزیکی یا گیر کردن باله ها به وجود آمده باشد.

درمان : کیفیت آب آکواریوم را ارتقا دهید. ماهی را جدا سازید و با داروهای آنتی باکتریایی درمان کنید. چنانچه تمام ماهی ها مبتلا هستند تمام آکواریوم را بایستی درمان کنید.

بیماری قارچ زدگی یا Fungus

علت : رگه های پُرزدار و پنبه ای به رنگ سفید در اطراف بدن و باله ها .

علائم : معمولاً از طریق آلودگی های باکتریایی و انگلی و یا کیفیت پایین آب به وجود می آید

درمان : آب را تعویض و کیفیت آن را بالا ببرید و تمام آکواریوم را با داروی ضد قارچ درمان کنید.

مسمومیت

علائم : رنگ پریدگی، حرکات نامنظم و نابهنجار در شنا کردن، و افزایش تنفس.

علت : مسمومیت معمولاً به دلیل عوامل شیمیایی و یا قلیایی موجود در آب آکواریوم که برای ماهی نامناسب است به وجود می آید.

درمان : محیط پیرامون را برای آلودگی با فلزات و آلیاژها بررسی کنید. سطلی که با آن آب را تعویض می کنید و سایر تجهیزات را وارسی کنید. آب شیر را امتحان کنید و برای تعویض آب از آب مقطر استفاده کنید.

بیماری مخملک یا Velvet

علائم : ظهور پوششی طلایی و مخملی و نقطه هایی پودری شکل بر روی بدن و باله ها که بیشتر به زردی می زند تا سفیدی.

علت : وجود انگل هایی که از سلول های پوست ماهی تغذیه می کنند.

درمان : استعمال داروی مخصوص مخملک برای کل آکواریوم. احتیاط لازم بایستی انجام شود تا مبادا به بی مهرگان درون آکواریوم آسیبی وارد شود.

بیماری باکتریایی آبشش ها

علائم : تنفس سریع، وجود کرم هایی به باریکی نخ و بی رنگ در ناحیۀ آبشش ها، چشم ها ممکن است حالت شیشه ای مانند به خود بگیرند.

علت : کرم های آبشش، انگل ها و آلودگی می تواند از سایر ماهی هایی که پیش از افزودن به آکواریوم قرنطینه نشده اند سرایت کند.

درمان : سطح اکسیژن آب را بالا ببرید، و با داروهای آنتی بیوتیکی و نمک آکواریوم درمان کنید.

شپشک ماهی

علائم : خراشیدن و مالیدن بدن به اشیاء داخل آکواریوم، انگل ها به وضوح بر روی بدن ماهی دیده می شوند.

علت: Argulus   یا انگلی که خود را به ماهی می چسباند.

درمان : ماهی را از آکواریوم جدا سازید و انگل ها را با استفاده از موچین یا انبرک خارج سازید. آکواریوم را با آنتی بیوتیک و نمک آکواریوم بزدایید.

 

نکته : تعداد بیماری های موجود در آبزیان بسیار است ما در این مقاله سعی کردیم تعدادی از شایع ترین آنها را ذکر کنیم.

 

آزمایشگاه تخصصی دامپزشکی آتیه ضمن مشاوره  بصورت حضوری و غیر حضوری وتولید انواع محلول های ضد انگل ، ضد قارچ و… قادر به انجام کلیه آزمایشات مربوط به انواع آبزیان و همکاری با مراکز مختلف میباشد.

شماره های تماس :   4771330-0992

                                       0919-6977522

                                       0912-3653115

                                    026-36560586

  اینیستاگرام:                 labatieh

تلگرام :                  t.me/Atiehlab

آدرس سایت : www.atiyesalamat.com